3.Sınıf TÜRKÇE-Cümle Bilgisi-Test 1

Cümle, bir duyguyu, düşünceyi, isteği veya olayı anlamlı bir şekilde anlatan kelime veya kelime gruplarından oluşur. Türkçede cümleler, anlamına, yapısına ve yüklemine göre farklı gruplara ayrılır.

Cümlenin Öğeleri

Bir cümlede aşağıdaki öğeler bulunabilir:

1. Yüklem:
   • Cümlenin en önemli öğesidir. Bir iş, oluş, durum bildirir.
   • Genelde cümlenin sonunda yer alır.
     Örnek: Çocuklar bahçede oynuyor.
2. Özne:
   • Cümlede işi yapan veya durumun öznesi olan kişidir. "Kim?" veya "Ne?" sorusuna cevap verir.
     Örnek: Ahmet kitap okuyor.
3. Nesne:
   • Eylemin yöneldiği varlığı belirtir. "Kimi?" veya "Neyi?" sorularına cevap verir.
     Örnek: Öğretmen ödevi kontrol etti.
4. Dolaylı Tümleç:
   • Eylemin gerçekleştiği yer veya yönü belirtir. "Nereye?", "Nerede?", "Nereden?" sorularına cevap verir.
     Örnek: Öğrenciler sınıfta bekliyor.
5. Zarf Tümleci:
   • Eylemin nasıl, ne zaman, ne kadar yapıldığını belirtir. "Ne zaman?", "Nasıl?", "Niçin?" sorularına cevap verir.
     Örnek: Çocuklar sessizce kitap okuyor.

Cümle Türleri

1. Anlamına Göre Cümleler

• Olumlu Cümle: Eylemin gerçekleştiğini ifade eden cümlelerdir.
  Örnek: Bugün hava çok güzel.
• Olumsuz Cümle: Eylemin gerçekleşmediğini ifade eden cümlelerdir.
  Örnek: Bu kitabı hiç okumadım.
• Soru Cümlesi: Bir durumu veya olayı soru yoluyla anlatır.
  Örnek: Okula ne zaman geleceksin?
• Ünlem Cümlesi: Duygu ve heyecanları ifade eder.
  Örnek: Ne kadar güzel bir gün!

2. Yapısına Göre Cümleler

• Basit Cümle: Tek bir yüklemden oluşan cümlelerdir.
  Örnek: Öğrenciler sınıfta.
• Birleşik Cümle: Bir temel cümle ve bir yan cümleden oluşur.
  Örnek: Ders çalışırken müzik dinliyorum.
• Sıralı Cümle: İki veya daha fazla cümlenin virgül veya noktalı virgülle birbirine bağlanmasıyla oluşur.
  Örnek: Hava soğuktu, biz eve gittik.
• Bağlı Cümle: Bağlaçlarla birbirine bağlanan cümlelerdir.
  Örnek: Hem kitap okudu hem de ders çalıştı.

3. Yüklemine Göre Cümleler

• Fiil Cümlesi: Yüklemi fiil olan cümlelerdir.
  Örnek: Çocuklar bahçede oynuyor.
• İsim Cümlesi: Yüklemi isim olan cümlelerdir.
  Örnek: Bugün hava çok güzel.

Cümle Kuralları

1. Cümle büyük harfle başlar.
   Örnek: Bahar geldi.
2. Cümlenin sonunda nokta, soru işareti veya ünlem işareti bulunur.
   Örnek: Bahar geldi. / Bahar geldi mi? / Bahar ne kadar güzel!
3. Anlamlı bir bütünlük oluşturmalıdır.
   Yanlış Örnek: Çocuklar kitap. (Anlamsız)
   Doğru Örnek: Çocuklar kitap okuyor.

Etkinlikler

1. Eksik Öğeyi Bulma:
   • Çocuklara eksik bir öğesi olan cümle verin ve eksik öğeyi tamamlamalarını isteyin.
     Örnek: Öğrenciler ___ bekliyor.
     Cevap: Sınıfta.
2. Cümle Türlerini Bulma:
   • Verilen cümlelerin türünü belirlemelerini isteyin.
     Örnek: Hava çok soğuk. (Olumlu Cümle)
3. Sıralı ve Bağlı Cümle Yazma:
   • Çocuklardan sıralı veya bağlı cümle oluşturmalarını isteyin.
     Örnek: Sıralı: Bahar geldi, çiçekler açtı.
     Bağlı: Bahar geldi ve çiçekler açtı.
4. Kendi Hikayeni Yaz:
   • Çocuklardan bir hikaye yazmalarını ve cümle türlerini ayırt etmelerini isteyin.

Pekiştirme Soruları

1. "Kütüphanede sessizce kitap okudum." cümlesinin dolaylı tümleci nedir?
   • Cevap: Kütüphanede.
2. "Ahmet bugün ne yaptı?" cümlesi hangi türdendir?
   • Cevap: Soru Cümlesi.
3. "Dün parkta oynadık." cümlesi olumlu mu, olumsuz mu?
   • Cevap: Olumlu Cümle.
4. "Kedi çok tatlıydı ve bizi görünce koştu." cümlesi hangi türdendir?
   • Cevap: Bağlı Cümle.