Kurallı cümleler, Türkçe dil bilgisinde ilkokul seviyesinde öğretilen temel konulardan biridir. Bu cümleler, dilbilgisi kurallarına uygun olarak yüklemi cümlenin sonunda bulunan cümlelerdir. İşte kurallı cümleler ile ilgili detaylı bilgiler ve örnekler:
Kurallı Cümle Nedir?
- Tanım: Yüklemi cümlenin sonunda yer alan cümlelere kurallı (düz) cümle denir.
- Türkçede yüklem genellikle cümlenin sonunda bulunur. Eğer yüklem sonda ise bu cümle kurallı kabul edilir.
Kurallı Cümle Özellikleri
- Yüklem Sondadır:
- Cümlenin yüklemi en sonunda yer alır.
- Örnek:
- Çocuklar bahçede oynuyor.
- Akşam yemeğinde çorba içtik.
- Dilbilgisi Kurallarına Uygundur:
- Cümle içerisinde özne, nesne, zarf, tümleç gibi öğeler dilbilgisi kurallarına uygun şekilde sıralanır.
- Örnek:
- Ayşe bu sabah erken kalktı.
- Kitap okumayı çok seviyor.
Kurallı Cümle Örnekleri
- Ali okula gitti.
- Bugün hava çok güzel.
- Öğretmen soruları sınıfa sordu.
- Çiçekler bahçede açtı.
- Çocuk annesiyle markete gitti.
Kurallı Cümle İle Diğer Cümle Türleri Arasındaki Fark
Kurallı (Düz) Cümle
- Yüklem sondadır.
- Örnek: Sabahları erken kalkarım.
Devrik Cümle
- Yüklem cümlenin ortasında veya başında yer alır.
- Örnek: Erken kalkarım sabahları.
Kurallı Cümle Türleri
- Olumlu Cümle:
- Bir durumun ya da olayın varlığını ifade eden cümlelerdir.
- Örnek: Çocuklar oyun oynuyor.
- Olumsuz Cümle:
- Bir durumun ya da olayın olmadığını ifade eden cümlelerdir.
- Örnek: Çocuklar oyun oynamıyor.
- Soru Cümlesi:
- Bir bilgi almak amacıyla oluşturulan cümlelerdir ve genellikle yüklem sonda yer alır.
- Örnek: Çocuklar oyun oynuyor mu?
- Emir Cümlesi:
- Bir isteği veya emir verme amacıyla oluşturulan cümlelerdir.
- Örnek: Kapıyı kapat!
Kurallı Cümlelerle Etkinlikler
- Kurallı ve Devrik Cümleleri Ayırma:
- Öğrencilere kurallı ve devrik cümleler verilir, hangi cümlelerin kurallı olduğunu belirlemeleri istenir.
- Örnek:
- Bugün hava çok güzel. (Kurallı)
- Çok güzel bugün hava. (Devrik)
- Eksik Yüklem Tamamlama:
- Yüklemi eksik bırakılmış cümleler verilir ve öğrencilerden cümleyi kurallı hale getirmeleri istenir.
- Örnek:
- Ayşe bugün çok… (mutlu)
- Çocuklar bahçede… (koşuyor)
- Cümle Oluşturma Çalışması:
- Öğrencilere karışık halde kelimeler verilir ve bunlarla kurallı cümle kurmaları istenir.
- Örnek: okula – Ali – gitti → Ali okula gitti.
- Kurallı Cümle Yazma:
- Belirli bir konu verilir ve öğrencilerden kurallı cümlelerle bir metin yazmaları istenir.
Bu etkinlikler, ilkokul öğrencilerinin kurallı cümleleri anlamasına ve doğru bir şekilde kullanmasına yardımcı olur.
-
1 Aşağıdaki seçeneklerin hangisindeki sözcükler düzgün sıralandığında anlamlı bir cümle oluşturur?
-
Ülkemin – ormanlar – temiz
-
Kar – yağdı – çok
-
Okumak – kitap – yarar
Doğru!Yanlış! -
-
2 “Eken – biçer – fırtına – rüzgâr” sözcüklerinden oluşan atasözü aşağıdakilerden hangisidir?
-
Rüzgâr, fırtına eken biçer.
-
Rüzgâr eken, fırtına biçer.
-
Fırtına eken, biçer rüzgâr.
Doğru!Yanlış! -
-
3 “gideceğiz - akşam - İzmir'e - yarın” sözcükleriyle anlamlı ve kurallı bir tümce yaparsak, en sona hangisi gelir?
-
gideceğiz
-
İzmir'e
-
yarın
Doğru!Yanlış! -
-
4 “güzel – yapardı – çok – resim” kelimeleriyle anlamlı bir cümle kurulursa “resim” kelimesi kaçıncı sırada yer alır?
-
birinci
-
ikinci
-
üçüncü
Doğru!Yanlış! -
-
5 Aşağıdaki kelime gruplarından hangisiyle cümle kurulabilir?
-
yaptığı – resimleri– her
-
uzaktan – gelenlerin – hepsini
-
seviyordu – söylemeyi – şarkı
Doğru!Yanlış! -
-
6 Ben çok güzel resim yapabilirim.” cümlesinde hangi kelime çıkarılırsa cümlenin anlamı bozulmaz?
-
ben
-
çok
-
güzel
Doğru!Yanlış! -
-
7 Aşağıdaki sözcüklerden anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturulursa hangisi en başta yer alır?
-
okuyor
-
masal
-
Merve
Doğru!Yanlış! -
-
8 1-sosyal 2-kurumlardan 3-Kızılay 4-biridir Sözcükler ile doğru ve kurallı cümle oluşturacak şekilde sıralanışı hangisidir?
-
3-1-2-4
-
2-3-4-1
-
4-1-2-3
Doğru!Yanlış! -
-
9 Aşağıdaki kelimelerden hangisi kurallı bir cümlede en sonda yer alır?
-
Mehmet
-
okuyor
-
kitap
Doğru!Yanlış! -
-
10 “dinliyor – müzik – Ece – odasında” anlamlı ve kuralla bir cümle oluşturulursa hangisi en sonda yer alır?
-
dinliyor
-
Ece
-
odasında
Doğru!Yanlış! -


















